
پایان نامه انسان شناسی عرفانی امام خمینی(ره) و علامه طباطبایی
فرمت فایل دانلودی: .docxفرمت فایل اصلی: doc
تعداد صفحات: 331
پایان نامه انسان شناسی عرفانی امام خمینی(ره) و علامه طباطبایی
نوع فایل: Word و قابل ویرایش
تعداد صفحات : 331 صفحه
چکیده
پژوهش حاضر در مقام تبیین و پاسخ گویی به وجوه افتراق و اشتراک انسان شناسی عرفانی امام و علامه است. این دو عارف ربانی در مباحثی از قبیل جایگاه و ساحت وجودی انسان، نسبت او با عوالم هستی، غایت خلقت و صیرورت انسان وحدت نظر دارند و معتقدند که کمال حقیقی انسان در انقطاع الی الله و نیل به مقام ولایت است و انسان کامل واسطه ی فیض الهی، مظهر جمیع اسما و صفات خدا، صراط مستقیم الهی، کون جامع، نقطه ی سرّ توحید، آگاه از احکام قیامت، واصل به حق، جامع رحمت للعالمین، دارای اخلاق فاضله و معرفت شهودی است. ضمن قرابت اندیشه ی امام و علامه، تمایزاتی نیز مشاهده می-شود. نخست این که شناخت انسان و معرفت نفس از نگاه امام، امری محال است اما از نگاه علامه، استحاله مزبور به ادراک عقلی است نه معرفت شهودی. دوم این که تعبیرانسان کامل، مورد قبول امام است وآن را کراراً در آثارش مورد استفاده قرار می دهد ولیکن علامه با توجه به پذیرش اصل موضوع از این تعبیر به دلیل عدم ذکر آن در متون دینی در هیچ یک از آثارش استفاده نکرده است، البته علامه در غالب موارد از عنوان ولایت استفاده می کند و در باب انسان کامل نیز بیشتر از تعبیر ولایت بهره می گیرد. تمایز دیگر در فتوحات ثلاثه است که امام نیل به جایگاه حقیقی انسان را سپری ساختن مراحل سه گانه ی فتح می داند که از تعابیر معروف عرفا در مسیر سلوک است اما علامه بدون هیچ اشاره ای به این تعابیر، حقیقت جایگاه انسان را تقرب به ساحت قدس ربوبی می داند. تفاوت دیگر در هستی و هبوط است که امام تفسیر عرفانی از هبوط ارائه می دهد ولی علامه به تفسیر ظاهری اکتفا می کند. موضوع جلا و استجلا، آخرین موضوع مورد اختلاف دو دیدگاه است که امام از آن بهره می گیرد ولی علامه از این تعبیر استفاده نمی کند. البته همه ی این تعارض دو دیدگاه با تامل قابل جمع است.
کلید واژه : انسان، عرفان، امام خمینی، علامه طباطبایی، جلا و استجلا، ساحات وجودی.
فهرست مطالب
فصل اول 2
کلیات و مفاهیم 2
گفتار اول: کلیات 4
الف) تبیین مساله 4
ب) اهمیت، فایده و ضرورت بحث 5
ج) پیشینه تحقیق 8
د) اهداف پژوهش 9
ه)سوالات تحقیق 9
سئوال اصلی: 9
سئوالات فرعی: 10
و) فرضیه های تحقیق 10
فرضیه اصلی 10
فرضیه های فرعی 10
ز) روش تحقیق 11
ح) پیش فرض های تحقیق 11
گفتار دوم: مفاهیم 12
۱٫انسان در عرفان 12
۲٫ انسان در قرآن 16
۳٫ واژه عرفان 20
۱ـ ۳ـ ۱٫ منبع، موضوع و مسائل عرفان 22
مبانی انسان شناسی عرفانی 24
فصل دوم 34
امام و انسانشناسی عرفانی 34
مقدمه 36
گفتار اول 37
حقیقت و ماهیت انسان 37
۲-۱-۱٫ امام و شناخت انسان در عرفان 37
۲-۱-۲٫ ناتوانی در شناخت انسان 39
۲-۱-۳٫ انسان حیوان بالفعل و انسان بالقوه 42
گفتار دوم 46
جایگاه انسان 46
۲-۲-۱٫ حضرات خمس( مراتب هستی) در اندیشه امام خمینی 47
۲-۲-۲٫ مرتبه ملکی و ملکوتی انسان 51
۲-۲-۳٫ بقا و نفاد انسان 52
۲-۲-۴٫ انسان آیت عظمای الهی 54
۲-۲-۵ . هبوط آدم به عالم 56
۲-۲-۶ . ارتباط انسان با عوالم هستی 59
۲-۲-۷ . نسبت کتاب تکوین و تدوین 62
گفتارسوم 65
ساحت های وجودی انسان 65
۲-۳-۱٫ اطوار نفس 65
۲-۳-۲٫ قابلیت وجودی انسان 68
۲-۳-۳٫ ابعاد وجودی انسان 70
گفتار چهارم 72
وحدت نفس وتعدد قوای انسان 72
۲-۴-۱٫ سیالیت و صیرورت انسان 72
۲-۴-۲٫ معیار ارزش انسان 74
۲-۴-۳٫صیرورت و صعوبت معرفت انسان 75
گفتار پنجم 77
کمال انسان 77
۲-۵-۱٫ مقدور بودن کمال انسان 77
۲-۵-۲٫ طریق نیل به کمال 82
۲-۵-۳٫ صعود و سقوط انسان 84
۲-۵-۴٫ مناطات صعود و سقوط 86
۲-۵-۵٫ مراتب کمال انسان 89
۲-۵-۶٫ کمال حقیقی انسان 100
گفتار ششم: انسان کامل 104
۲-۶-۱٫انسان کامل، مقامات و اوصاف 104
۲-۶-۲٫ نَفَس رحمانی و انسان کامل 112
۲-۶-۳٫ معراج های سه گانه و فتوحات ثلاثه 114
۲-۶-۴٫ کمال استجلا در آینه انسان کامل 116
۲-۶-۵٫ ابنای آدم وامکان راهیابی به باطن عالم 118
۲-۶-۶٫ مراتب ولایت در انسان کامل 122
۲-۶-۷٫ مقامات انسان کامل 126
۲-۶-۸٫ جامعیت انسان 130
۲-۶-۹٫ ضرورت وجود انسان کامل 131
جمع بندی 133
فصل سوم 138
علامه و انسانشناسی عرفانی 138
مقدمه 140
گفتار اول: حقیقت و ماهیت انسان 141
۳-۱-۱٫ علامه و حقیقت انسان در عرفان 141
۳-۱-۲٫درک یا عجز شناخت انسان (معرفۀ النفس) 143
۳-۱-۳٫ علمالنفس و معرفةالنفس 145
گفتار دوم: جایگاه انسان 146
۱ـ۲ـ۳ انسان آیت عظمای الهی 146
۲ـ۲ـ۳٫ رابطه انسان با عوالم هستی 148
۳ـ۲ـ۳٫ هماهنگی کتاب تکوین و تدوین 150
غفلت از یک واقعیت 153
۴ـ۲ـ۳٫ جایگاه نفس در سلوک 155
۵ـ۲ـ۳٫ جایگاه انسان در نظام هستی 157
۶ـ۲ـ۳٫ امتیاز انسان از فرشتگان 159
گفتار سوم: ساحت های وجودی انسان 163
۳-۳-۱٫ شئون وجودی انسان 163
۳-۳-۲٫ تعالیم الهی و توجه به ساحات باطنی 165
گفتار چهارم: اغراض در افعال الهی 168
۳-۴-۱٫ هدف داری نظام هستی 168
۳-۴-۲٫ انسان و هدف خلقت 169
۳-۴-۳٫ صعوبت فهم در غایت هستی 173
۳-۴-۴٫ سیر تکاملی انسان 174
گفتار پنجم: کمال انسان 177
۳-۵-۱٫ حقیقت کمال 177
۳-۵-۲٫ سیر تکاملی و کمال حقیقی انسان 181
۳-۵-۳٫ انسان و امکان نیل به کمال 183
۳-۵-۴٫ اصناف سه گانه در نیل به کمالات عالیه 185
۳-۵-۵٫ قرآن و کمال مظهریت انسان 189
۳-۵-۶٫ مراحل سلوک انسان 190
۳-۵-۷٫ انسان و شرط اصلی وصول به کمال 195
۳-۵-۸٫ تعالیم اسلام و تعالی انسان 196
۳-۵-۹٫ انسان متعالی و دوام فیوضات الهی 199
۳-۵-۱۰٫ نقش توحید در کمال انسان 201
۳-۵-۱۱٫ صعود و سقوط انسان 204
۳-۵-۱۲٫ علامه و طی مراتب کمالات عالیه 206
گفتار ششم: انسان کامل 209
۳-۶-۱٫ طریقه سلوک برای نیل به کمال 209
۳-۶-۲٫ ابنای آدم و امکان دستیابی به باطن عالم 214
۳-۶-۳٫ استدلال منکرین و پاسخ علامه 217
۳-۶-۴٫ جامعیت انسان 219
۳-۶-۵٫ تجلی انسانیت در پرتوولایت 222
۳-۶-۶٫ ولایت وملاک انسانیت 225
۳-۶-۷٫ مراتب ولایت 228
۳-۶-۸٫ شبهه ولایت تصرف و پاسخ آن 233
۳-۶-۹٫ رام بودن عالم برای ابنای آدم 237
۳-۶-۱۰٫ ادعیه ائمه مستندات اندیشه عرفانی علامه 239
۳-۶-۱۱٫ کمال استجلا در آینه انسان کامل 241
۳-۶-۱۲٫ ضرورت وجود انسان کامل 243
جمع بندی 245
فصل چهارم 248
مقایسه و تحلیل نظرامام و علامه 248
مقدمه 250
۴-۱٫ وجوه اشتراک 250
۴-۱-۱٫ جایگاه انسان 250
۴-۱-۲٫ ساحت وجودی انسان 252
۴-۱-۳٫ ارتباط انسان با عوالم هستی 253
۴-۱-۴٫ غایت خلقت انسان 255
۴-۱-۵٫ صیرورت انسان 256
تنبیه 259
۴-۱-۶٫ کمال حقیقی واوصاف انسان کامل 261
۴-۱-۷٫ جامعیت انسان 263
۴-۱-۸٫ ولایت 267
۴-۲٫ وجوه افتراق 271
۴-۲-۱٫ شناخت انسان و معرفت نفس 271
۴-۲-۲٫ انسان کامل 275
۴-۲-۳٫ فتوحات سه گانه 277
۴-۲-۴٫ هستی و هبوط 279
۴-۲-۵٫ جلا و استجلا 282
بررسی علل افتراق 284
نوآوری 288
نتیجه 289
فهرست منابع 294
Abstract 308